بررسی نکات و آموزش نگهداری از گلخانه

صنعت گلخانه‌داری در ایران به عنوان یک راهکار استراتژیک برای مقابله با چالش‌های کلان ملی از جمله بحران آب، محدودیت منابع خاکی و افزایش جمعیت شناخته می‌شود. این رویکرد نوین در کشاورزی، نقشی محوری در تأمین امنیت غذایی پایدار و افزایش تولیدات باکیفیت ایفا می‌کند. در این راستا، نهادهای دولتی و تحقیقاتی متعددی در این حوزه فعال هستند. وزارت جهاد کشاورزی که در سال ۱۳۷۹ با ادغام دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی تشکیل شد ، با راه‌اندازی سامانه‌هایی چون سیتا و سپند، تلاش کرده تا ارائه خدمات به فعالان این بخش را تسهیل کند.

 

بر اساس اسناد سیاست‌گذاری، دولت و وزارت جهاد کشاورزی رویکردی جدی برای توسعه کشت‌های گلخانه‌ای دارند که این امر با هدف افزایش بهره‌وری از منابع آب و خاک دنبال می‌شود. در همین راستا، برنامه هفتم توسعه، هدف بلندپروازانه افزایش تولیدات گلخانه‌ای به ۱۰ میلیون تن را پیش‌بینی کرده و تسهیلات مالی لازم برای تحقق آن از طریق سامانه سیتا در حال پیگیری است. یکی از مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته، اصلاح و نوسازی گلخانه‌های قدیمی و تبدیل سازه‌های چوبی به سازه‌های مدرن و نیمه‌مدرن بوده که در سال ۱۴۰۲، ۱۱۷ درصد از برنامه پیش‌بینی شده در این زمینه محقق شده است.

جدول ۱: آمار مقایسه‌ای تولید و صادرات گلخانه‌ای در ایران

فصل اول: مزایای فنی و اقتصادی گلخانه‌های مدرن

گلخانه‌داری مدرن مزایای فنی و اقتصادی متعددی را در مقایسه با روش‌های سنتی کشاورزی ارائه می‌دهد که آن را به یک راه‌حل ضروری برای آینده کشاورزی ایران تبدیل می‌کند.

افزایش بهره‌وری تولید و صرفه‌جویی در منابع

یکی از بارزترین مزایای ساخت گلخانه‌ای، افزایش چشمگیر عملکرد در واحد سطح است. بر اساس گزارش‌ها، میزان تولید محصول در گلخانه‌ها در مقایسه با کشت‌های سنتی ۱۰ تا ۱۵ برابر بیشتر است. به عنوان مثال، عملکرد گوجه‌فرنگی و خیار که از کشت‌های عمده گلخانه‌ای هستند، در هر هکتار گلخانه به ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن می‌رسد، در حالی که همین محصولات به روش غرقابی در فضای باز حداکثر ۲۵ تن در هکتار بازدهی دارند. این افزایش تولید، به تولیدکنندگان امکان می‌دهد تا با حداقل زمین، حداکثر بازدهی را کسب کنند که با توجه به کمبود اراضی قابل کشت، یک مزیت حیاتی محسوب می‌شود.

علاوه بر این، گلخانه‌ها به دلیل محیط کنترل‌شده و استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن مانند آبیاری قطره‌ای، مصرف آب را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که آبیاری در گلخانه‌ها حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد آب کمتری نسبت به آبیاری معمولی مصرف می‌کند. این صرفه‌جویی در مصرف آب، کارایی آن را تا ۱۰ برابر افزایش می‌دهد.

تولید خارج از فصل و ارزش افزوده

قابلیت کنترل دما، رطوبت و نور در گلخانه به تولیدکنندگان امکان می‌دهد تا محصولات خود را در تمام فصول سال، حتی در فصول سرد که امکان کشت در فضای باز وجود ندارد، تولید کنند. این مزیت به بهره‌برداران امکان می‌دهد تا محصولات خود را در زمان‌هایی که تقاضا بالا و قیمت‌ها چشمگیر است، به بازار عرضه کنند و حداکثر سود را کسب نمایند. این تولیدات خارج از فصل، به ویژه برای محصولاتی مانند گوجه‌فرنگی، خیار و فلفل دلمه‌ای، ارزش اقتصادی بالایی ایجاد می‌کند.

اشتغال‌زایی و پایداری

کشت گلخانه‌ای با توجه به نیاز به نیروی کار متخصص و مستمر، نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار دارد. هر هکتار گلخانه به طور متوسط برای ۱۲ نفر اشتغال‌زایی می‌کند. این رقم در مقایسه با کشت‌های زراعی غیرمتراکم که برای امرار معاش یک خانواده به حداقل دو هکتار زمین نیاز دارند، بسیار بیشتر است. بنابراین، گلخانه‌ها ابزاری مؤثر برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در مناطق مختلف کشور محسوب می‌شوند.

تولید محصولات صادراتی و ارزآوری

یکی از مهم‌ترین مزایای گلخانه‌های مدرن، توانایی تولید محصولات با استانداردهای بین‌المللی است. با کنترل دقیق عوامل محیطی، کیفیت محصول نهایی به سطحی می‌رسد که نه تنها در بازار داخلی، بلکه در بازارهای صادراتی نیز رقابت‌پذیر می‌شود. این امر منجر به ارزآوری قابل توجهی برای کشور می‌شود. در سال ۱۴۰۱، صادرات محصولات گلخانه‌ای به ارزش ۲۶۵ میلیون دلار بوده که عمدتاً شامل سبزی و صیفی (۲۵۵ میلیون دلار) و گل و گیاهان زینتی (۱۰ میلیون دلار) بوده است. بر اساس گزارش‌ها، در سال گذشته بیش از ۷۰۰ هزار تن محصول گلخانه‌ای به ارزش ۳۱۶ میلیون دلار صادر شده است.

جدول ۲: مقایسه کارایی در کشت گلخانه‌ای و سنتی

این صنعت، فراتر از یک فعالیت صرفاً کشاورزی، ابزاری استراتژیک برای تقویت اقتصاد غیرنفتی و مقابله با چالش‌های کلان محیطی است. وابستگی ایران به اقتصاد تک‌محصولی نفتی و بحران فزاینده آب، توسعه این صنعت را از یک انتخاب تجاری به یک ضرورت ملی تبدیل کرده است. گلخانه‌ها با صرفه‌جویی شدید در مصرف آب، تولید محصولات با ارزش افزوده بالا و قابلیت صادرات، به طور مستقیم به اهداف اقتصاد مقاومتی کمک می‌کنند.

فصل دوم: اصول فنی و مدیریت محیطی گلخانه‌های مدرن

تجهیزات مورد استفاده در گلخانه و کنترل شرایط بوسیله آنان

سازه و پوشش گلخانه

انتخاب سازه و پوشش مناسب، سنگ بنای یک گلخانه موفق است. سازه‌های گلخانه‌ای در ایران به انواع مختلفی از جمله تیپ‌های A، B و C تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های فنی خاص خود را دارند. این سازه‌ها اغلب از فولاد گالوانیزه ساخته می‌شوند که مقاومت خوبی در برابر عوامل محیطی مانند باد تا ۹۰ کیلومتر بر ساعت و وزن برف تا ۲۲۰ کیلوگرم بر متر مربع دارند. شرکت‌های داخلی مانند “شرکت گل سبز میثاق” در زمینه طراحی و تولید این سازه‌ها فعالیت دارند.

همچنین بخوانید: فروش انواع نایلون های گلخانه ای

مواد پوششی نیز نقش حیاتی در کنترل اقلیم گلخانه ایفا می‌کنند. شیشه، پلی‌اتیلن (پلاستیک) و پلی‌کربنات از جمله پوشش‌های رایج هستند. هرچند شیشه عبور نور بسیار بالایی دارد و پلی‌کربنات عایق حرارتی خوبی است، اما پلی‌اتیلن به دلیل نصب آسان، سبکی و قیمت مناسب، به ویژه برای گلخانه‌های تونلی بسیار رایج است. با این حال، استفاده از افزودنی‌های ضد انعکاس بر روی پوشش‌ها می‌تواند نفوذ نور را به حداکثر برساند.

سیستم‌های کنترل اقلیم هوشمند

مدیریت دقیق دما، رطوبت، نور و دی‌اکسید کربن در گلخانه‌ها، کلید دستیابی به رشد یکنواخت و افزایش کیفیت محصول است. نیازهای محیطی گیاهان مختلف متفاوت است و نوسانات بیش از حد می‌تواند به آن‌ها آسیب برساند. به عنوان مثال، دمای گلخانه نباید به صفر یا بالاتر از ۳۵ درجه سانتی‌گراد برسد تا از یخ‌زدگی یا پژمردگی گیاه جلوگیری شود.

• مدیریت دما و رطوبت: برای تنظیم دما از سیستم‌های گرمایشی مانند بخاری‌های گازی، برقی یا بویلرها و سیستم‌های سرمایشی مانند فن و پد، مه پاش و آب‌پاشی روی سقف استفاده می‌شود. رطوبت نسبی ایده‌آل برای گلخانه معمولاً بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است.
  بیشتر بخوانید: قیمت هیتر گلخانه
• مدیریت نور: تأمین نور کافی، به ویژه در روزهای ابری یا در طول شب، برای فتوسنتز و رشد گیاهان ضروری است. علاوه بر نور طبیعی، از نورهای مکمل مصنوعی مانند لامپ‌های LED یا HPS استفاده می‌شود که قابلیت تنظیم شدت و طول موج نور را دارند.
• کنترل هوشمند: استفاده از کنترلرهای هوشمند به همراه سنسورهای مختلف (مانند دما، رطوبت، pH، EC، شدت نور و CO2) به بهره‌بردار امکان می‌دهد تا از راه دور بر پارامترهای محیطی نظارت کرده و تجهیزات را به صورت خودکار کنترل کند. این سیستم‌ها با بهینه‌سازی مصرف انرژی و نیروی انسانی، کارایی تولید را به شدت افزایش می‌دهند. شرکت‌هایی مانند “فناوران شریف” و “نیروفراب” در زمینه تولید این سیستم‌های هوشمند فعالیت دارند.

مدیریت خاک و محیط کشت

خاک و بستر کشت مناسب برای رشد گیاهان حیاتی است. خاک ایده‌آل گلخانه باید دارای بافت مناسب، زهکشی و هوادهی کافی، و غنی از مواد آلی باشد. علاوه بر این، تنظیم pH خاک بر اساس نیاز گیاه (معمولاً بین ۶ تا ۷.۵) برای جذب بهینه مواد مغذی ضروری است.

به منظور مقابله با چالش‌های مرتبط با خاک و افزایش بهره‌وری، بسترهای کشت جایگزین مانند کوکوپیت، پرلیت و پیت ماس نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این بسترها مزایایی چون زهکشی عالی و عاری بودن از آفات و بیماری‌ها را دارند، اما ممکن است نیاز به افزودن مواد مغذی داشته باشند. ضدعفونی بستر کشت قبل از کاشت، از طریق روش‌های شیمیایی، حرارتی یا خورشیدی، یک اقدام پیشگیرانه مهم برای جلوگیری از بروز آفات و بیماری‌ها است.

جدول ۳: الزامات محیطی محصولات کلیدی گلخانه‌ای

باید توجه داشت که صرفاً نصب تجهیزات پیشرفته برای موفقیت کافی نیست. بسیاری از مشکلات گلخانه‌های کشور ناشی از عدم مدیریت صحیح و جامع‌نگر است. موفقیت نهایی به دانش و تجربه بهره‌بردار در مدیریت مستمر تمامی عوامل تولید، از کنترل اقلیم و تغذیه گیاه تا پایش آفات، بستگی دارد. این امر نشان‌دهنده هم‌افزایی ضروری میان سرمایه‌گذاری مالی و آموزش نیروی انسانی متخصص است.

فصل سوم: راهبردهای مبارزه با آفات و بیماری‌ها

مدیریت آفات و بیماری‌ها در گلخانه‌ها به دلیل محیط بسته‌تر و امکان شیوع سریع عوامل بیماری‌زا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. رویکرد مدیریت یکپارچه آفات (IPM) که بر اقدامات پیشگیرانه و استفاده از روش‌های متنوع تمرکز دارد، به عنوان یک استراتژی مؤثر برای کنترل آفات شناخته می‌شود.

روش‌های کنترل بیولوژیک

یکی از مدرن‌ترین و پایدارترین روش‌های کنترل آفات، استفاده از روش‌های بیولوژیک است. این روش بر استفاده از دشمنان طبیعی آفات (شکارچیان، انگل‌ها و پاتوژن‌ها) برای تنظیم جمعیت آن‌ها متکی است. کنترل بیولوژیک به عنوان یک روش جایگزین برای استفاده از سموم شیمیایی شناخته می‌شود و مزایای متعددی دارد، از جمله: تولید محصول سالم و ارگانیک، کاهش مقاومت آفات به سموم و حفظ پایداری محیط زیست در بلندمدت.

در ایران، شرکت‌های دانش‌بنیان مانند “زیپا” و “رویان تیسان” به طور تخصصی در زمینه تولید و عرضه عوامل کنترل بیولوژیک فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها حشرات مفیدی مانند زنبورهای پارازیتوئید (مانند Aphidius colemani که کنترل‌کننده شته‌ها است) و سن‌های شکارگر (مانند Macrolophus pygmaeus که علیه سفیدبالک‌ها استفاده می‌شود) را در مقیاس انبوه پرورش و به گلخانه‌داران عرضه می‌کنند. استفاده از این عوامل زیستی، به ویژه در گلخانه‌های هیدروپونیک، می‌تواند وابستگی به ترکیبات شیمیایی را به شدت کاهش دهد.

راهکارهای بهداشتی و فیزیکی

علاوه بر کنترل بیولوژیک، رعایت اصول بهداشتی و استفاده از روش‌های فیزیکی نیز در مدیریت آفات ضروری است. ضدعفونی بستر کشت و ابزار قبل از کاشت، تمیز نگه داشتن محیط گلخانه، و جلوگیری از ورود پسماندها و زباله‌ها، از اقدامات مهم پیشگیرانه محسوب می‌شوند. همچنین، استفاده از کف‌پوش مناسب و اطمینان از عملکرد صحیح سیستم تهویه و کنترل دما، از بروز بیماری‌های قارچی جلوگیری می‌کند.

یک رویکرد جامع به مدیریت آفات، استفاده از فناوری‌های هوشمند برای کنترل دقیق عوامل محیطی (دما و رطوبت) را با استفاده از عوامل بیولوژیک برای کنترل آفات ترکیب می‌کند. فراهم کردن یک محیط پایدار با تجهیزات هوشمند، زمینه را برای موفقیت روش‌های بیولوژیک فراهم می‌سازد و این یک چرخه مثبت است که در نهایت به تولید محصولات باکیفیت و سالم برای بازارهای داخلی و صادراتی منجر می‌شود.

فصل چهارم: کشت هیدروپونیک و گیاهان پربازده

کشت هیدروپونیک به عنوان یک راهکار پیشرفته و نوآورانه در کشاورزی، به دلیل بهره‌وری بالا و کاهش وابستگی به خاک، در حال گسترش است. در این روش، گیاهان به جای خاک در محلول‌های مغذی رشد می‌کنند، که این امر مدیریت دقیق تغذیه و مصرف آب را امکان‌پذیر می‌سازد. با توجه به بحران آب و محدودیت‌های منابع طبیعی در ایران، هیدروپونیک از یک گزینه به یک ضرورت برای توسعه پایدار کشاورزی تبدیل شده است.

محصولات مناسب برای کشت هیدروپونیک در ایران

برخی از محصولات به دلیل نیازهای محیطی خاص و ارزش اقتصادی بالا، برای گلخانه هیدروپونیک در ایران بسیار مناسب هستند:

• گوجه‌فرنگی و فلفل دلمه‌ای: این دو محصول به دلیل سازگاری بالا با کشت هیدروپونیک، نیاز غذایی بالا که به راحتی در این سیستم تأمین می‌شود، و تقاضای زیاد در بازارهای داخلی و صادراتی، از سودآورترین گزینه‌ها محسوب می‌شوند.
• خیار: خیار نیز مانند گوجه‌فرنگی گیاهی آب‌دوست است و به راحتی در سیستم‌های هیدروپونیک قابل کشت است.
• توت‌فرنگی: کشت توت‌فرنگی به روش هیدروپونیک، عملکرد و کیفیت محصول را به شکل چشمگیری نسبت به کشت خاکی افزایش می‌دهد و امکان تولید خارج از فصل را فراهم می‌کند.
• سبزیجات برگی: انواع کاهو، اسفناج و سبزی‌های تازه مانند ریحان و گشنیز نیز به راحتی در این سیستم‌ها قابل تولید هستند. کاهو به دلیل سیستم ریشه‌ای کم‌عمق و سهولت کشت، معمولاً اولین گیاهی است که برای شروع کشت هیدروپونیک توصیه می‌شود.

تجهیزات هیدروپونیک

تجهیزات مختلفی برای طراحی ساخت گلخانه، نگهداری و مراقبت از گلخانه‌ها کاربرد دارد که به بهبود شرایط رشد گیاهان و افزایش بهره‌وری کمک می‌کنند. برای راه‌اندازی یک سیستم هیدروپونیک، تجهیزات تخصصی مورد نیاز است. این تجهیزات شامل:

• سینی‌ها و طبقات کشت: سینی‌های کشت باید مقاوم باشند و طبقات کشت با فاصله مناسب طراحی شوند تا نور و تهویه کافی برای گیاهان فراهم شود.
• سیستم‌های آبیاری و تغذیه: لوله‌های آبیاری، پمپ‌های آب و مخازن برای نگهداری محلول‌های مغذی از اجزای اصلی این سیستم هستند.
• سیستم‌های کنترل: مولتی‌مترهای تخصصی برای اندازه‌گیری پارامترهایی مانند pH، EC و TDS برای اطمینان از تعادل محلول‌های مغذی ضروری هستند.
• نور مصنوعی: به دلیل عدم دسترسی به نور خورشید در برخی از سیستم‌های هیدروپونیک (مانند سالن‌های سرپوشیده)، تأمین نور مصنوعی با لامپ‌های مخصوص رشد گیاه ضروری است.

فصل پنجم: مطالعات موردی و چالش‌های کارآفرینی

صنعت گلخانه‌داری در ایران، نمونه‌های موفق متعددی از پروژه‌های بزرگ ملی تا کارآفرینان فردی را در بر می‌گیرد که هر کدام مسیری متفاوت را برای دستیابی به موفقیت طی کرده‌اند.

نمونه‌های موفق ملی و فردی

دولت سیزدهم با تمرکز بر توسعه گلخانه‌ها، پروژه‌های کلانی را در کشور به بهره‌برداری رسانده است. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به گلخانه مدرن هیدج در استان زنجان اشاره کرد که با سرمایه‌ای بالغ بر ۲ هزار میلیارد تومان ساخته شده و توانایی تولید سالانه ۱۵ هزار تن محصول را برای صادرات دارد. این گلخانه به گفته مقامات، با پیشرفته‌ترین گلخانه‌های اروپایی برابری و حتی برتری دارد. همچنین، پروژه‌های شهرک‌های گلخانه‌ای در استان‌های مختلفی مانند خوی در آذربایجان غربی و اردبیل در حال اجرا هستند که نشان‌دهنده عزم ملی برای توسعه این صنعت است.

در کنار این پروژه‌های بزرگ، داستان‌های موفقیت فردی کارآفرینان نیز الهام‌بخش است. افرادی مانند محمدتقی دهستانی که با تجربه‌ای طولانی در تولیدات گلخانه‌ای، از یک زمین ۱۰۰ متری شروع کرده و آن را به ۵ هزار متر رسانده و برای ۹ نفر شغل ایجاد کرده است. یا سیدعلی جعفری و مرتضی مشهدی که با سرمایه‌ای اندک (حدود ۶ میلیون تومان) کار خود را آغاز کرده و پس از سال‌ها تلاش، توانسته‌اند به تولید انبوه درختچه‌های زینتی دست یابند. این نمونه‌ها نشان می‌دهند که شروع کار با مقیاس کوچک امکان‌پذیر است، اما برای سودآوری و پایداری در برابر نوسانات بازار، مقیاس تولید باید به هزاران متر مربع برسد.

چالش‌های پیش روی صنعت

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، گلخانه‌داران با چالش‌های مهمی نیز روبرو هستند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، بالا بودن هزینه‌های اولیه احداث گلخانه است که سرمایه‌گذاری زیادی را می‌طلبد. علاوه بر این، مشکلات زیرساختی مانند قطعی مکرر برق، می‌تواند وضعیت گلخانه‌ها را بحرانی کرده و محصولات را در معرض نابودی قرار دهد.

موانع بوروکراتیک و نیاز به اخذ مجوزهای تجاری، چالش دیگری است که به گفته برخی گلخانه‌داران، می‌تواند هزینه تولید را افزایش داده و فعالیت را برای آن‌ها غیرقابل توجیه کند. همچنین، نیاز به نیروی کار ماهر و متخصص برای مدیریت صحیح گلخانه‌ها یک ضرورت است که بدون تأمین آن، سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته به بازدهی مطلوب نخواهند رسید.

نتیجه‌گیری و توصیه‌ها

صنعت گلخانه‌داری در ایران، با توجه به مزایای متعدد اقتصادی و زیست‌محیطی، نقشی کلیدی در آینده کشاورزی کشور ایفا می‌کند. این صنعت نه تنها با افزایش چشمگیر بهره‌وری تولید و صرفه‌جویی حیاتی در مصرف آب، به تأمین امنیت غذایی کمک می‌کند، بلکه با تولید محصولات صادراتی و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار، به تقویت اقتصاد غیرنفتی و مقابله با بحران آب و خشکسالی نیز می‌انجامد. پیشرفت‌های فنی در حوزه سازه‌ها، سیستم‌های کنترل اقلیم و روش‌های نوین کشت مانند هیدروپونیک، پتانسیل‌های عظیمی را برای این صنعت ایجاد کرده‌اند.

برای تضمین رشد و پایداری این صنعت در مسیر تبدیل شدن از یک فعالیت مقیاس کوچک به یک بخش صنعتی قدرتمند، پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود:

• برای سیاست‌گذاران و نهادهای دولتی:
  • رفع موانع زیرساختی: ضروری است که با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حیاتی مانند تأمین پایدار برق، چالش‌های عملیاتی گلخانه‌داران به حداقل برسد.
  • یکپارچه‌سازی داده‌ها: ایجاد یک سامانه ملی یکپارچه برای جمع‌آوری و ارائه آمارهای دقیق و به‌روز از سطح زیر کشت، تولید و صادرات، به تحلیلگران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با اطلاعات موثق‌تری تصمیم‌گیری کنند.
  • تسهیلات هدفمند: ارائه تسهیلات مالی کم‌بهره و هدفمند برای احداث، نوسازی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مدرن، می‌تواند مشوقی برای جذب سرمایه‌های بخش خصوصی باشد.
• برای سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان:
  • سرمایه‌گذاری در فناوری: تمرکز بر استفاده از سازه‌های مدرن و سیستم‌های کنترل هوشمند اقلیم، بهره‌وری و کیفیت محصول را به سطح استانداردهای بین‌المللی ارتقاء می‌دهد.
  • مدیریت جامع‌نگر: فراتر از سرمایه‌گذاری مالی، موفقیت به دانش فنی، آموزش مستمر و مدیریت دقیق تمامی فرآیندها بستگی دارد.
  • استفاده از روش‌های بیولوژیک: اولویت دادن به روش‌های کنترل بیولوژیک به جای سموم شیمیایی، نه تنها هزینه تولید را در بلندمدت کاهش می‌دهد، بلکه به تولید محصولاتی سالم و رقابتی در بازارهای جهانی کمک می‌کند.
  • تحلیل دقیق بازار: انتخاب محصول بر اساس نیازهای بازار، شرایط اقلیمی منطقه و تقاضای صادراتی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

این اقدامات، صنعت گلخانه‌داری ایران را در مسیر تبدیل شدن به یک بخش پرچمدار در اقتصاد ملی و یک نمونه موفق در کشاورزی پایدار قرار خواهد داد.