در این مطلب به اصول تغذیه گیاهان گلخانه ای اشاره شده است. تغذیه گیاهان گلخانهای یکی از مهمترین عوامل در دستیابی به محصولی با کیفیت و کمیت بالا است. در محیط کنترلشده گلخانه، تأمین نیازهای غذایی گیاهان به دقت بیشتری نیاز دارد. در این مقاله، به بررسی اصول تغذیه گیاهان گلخانهای، عناصر غذایی ضروری، روشهای کوددهی و عوامل موثر بر تغذیه گیاهان میپردازیم.
همچنین بخوانید: قیمت فن 140
عناصر غذایی ضروری برای گیاهان
گیاهان برای رشد و نمو به عناصر غذایی مختلفی نیاز دارند که به دو دسته ماکرو المنتها (عناصر پر مصرف) و میکرو المنتها (عناصر کم مصرف) تقسیم میشوند.
- ماکرو المنتها: نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg) و گوگرد (S)
- میکرو المنتها: آهن (Fe)، روی (Zn)، منگنز (Mn)، بور (B)، مس (Cu)، مولیبدن (Mo) و کلر (Cl)
هر یک از این عناصر نقش خاصی در رشد و نمو گیاهان ایفا میکنند. به عنوان مثال، نیتروژن برای ساخت پروتئین و کلروفیل ضروری است، فسفر در تقسیم سلولی و انتقال انرژی نقش دارد و پتاسیم به بهبود کیفیت محصول کمک میکند.
روشهای کوددهی گیاهان گلخانهای
کوددهی گیاهان گلخانهای به روشهای مختلفی انجام میشود تا نیازهای غذایی آنها به بهترین شکل برآورده شود. روشهای رایج کوددهی شامل کوددهی پایه (قبل از کاشت)، کوددهی رویهای (در طول فصل رشد) و کوددهی برگپاشی (اسپری کردن کود روی برگها) است. در کوددهی پایه، کودهای آلی یا معدنی به خاک اضافه میشوند تا نیازهای اولیه گیاهان تأمین شود. در کوددهی رویهای، کودهای محلول در آب به صورت آبیاری یا محلولپاشی به گیاهان داده میشود.
کوددهی برگپاشی نیز برای تامین سریع برخی عناصر غذایی مورد استفاده قرار میگیرد. انتخاب روش کوددهی مناسب به نوع گیاه، مرحله رشد، نوع خاک و شرایط محیطی بستگی دارد.
علائم کمبود عناصر غذایی در گیاهان
کمبود عناصر غذایی در گیاهان میتواند علائم مختلفی را از خود نشان دهد که بسته به نوع عنصر کمبود یافته و شدت آن متفاوت است. به طور کلی، علائم کم بودن عناصر غذایی در برگهای گیاهان ظاهر میشود. این علائم شامل تغییر رنگ برگها (مانند زرد شدن، سبز کمرنگ شدن یا ظهور لکههای رنگی)، تغییر شکل برگها (مانند پیچ خوردگی، چین خوردگی یا کوچک شدن)، ریزش برگها، کاهش رشد گیاه، تغییر رنگ میوهها و کاهش کیفیت محصول است.
برای تشخیص دقیق نوع کمبود، بررسی دقیق علائم و انجام آزمایش خاک و گیاه ضروری است. به عنوان مثال، کمبود نیتروژن باعث زرد شدن برگهای پیر میشود، در حالی که کمبود آهن باعث زرد شدن برگهای جوان با رگبرگهای سبز میشود.
سیستمهای آبیاری و کوددهی اتوماتیک
سیستمهای آبیاری و کوددهی اتوماتیک، فناوریهایی هستند که به صورت برنامهریزی شده و خودکار، آب و مواد مغذی مورد نیاز گیاهان را تأمین میکنند. این سیستمها از سنسورها، کنترلرها و تجهیزات آبیاری و تزریق کود تشکیل شدهاند که با هم تعامل دارند تا شرایط بهینه رشد گیاهان را فراهم کنند. با استفاده از این سیستمها، میتوان میزان آب و کود مصرفی را دقیقاً کنترل کرد و از هدر رفتن آنها جلوگیری نمود.
همچنین، این سیستمها به کشاورزان اجازه میدهند تا بر سایر فعالیتهای کشاورزی تمرکز کنند و از اتلاف وقت جلوگیری کنند. سیستمهای اتوماتیک، با توجه به نوع گیاه، مرحله رشد، شرایط آب و هوایی و سایر عوامل، میتوانند به صورت سفارشیسازی شوند تا نیازهای خاص هر گلخانه را برآورده کنند.
چه زمانی باید به گیاهان گلخانهای کود داد؟
زمان کوددهی به گیاهان گلخانهای به عوامل مختلفی از جمله نوع گیاه، مرحله رشد، نوع خاک و شرایط محیطی بستگی دارد. به طور کلی، فصل رشد گیاهان بهترین زمان برای کوددهی است. اما برای دقیقتر شدن، میتوان گفت که:
- اوایل بهار: قبل از شروع رشد فعال گیاهان، کوددهی پایه انجام میشود تا مواد مغذی مورد نیاز برای رشد جدید تامین شود.
- در طول فصل رشد: در این دوره، گیاهان به طور مرتب به کود نیاز دارند تا رشد رویشی و زایشی آنها به خوبی انجام شود.
- قبل از گلدهی: کوددهی با تاکید بر فسفر و پتاسیم میتواند به افزایش تعداد و کیفیت گلها کمک کند.
- پس از برداشت: کوددهی پس از برداشت محصول به بازیابی قدرت گیاه و آمادهسازی آن برای فصل رشد بعدی کمک میکند.
بخوانید: قیمت لوازم و اتصالات گلخانه ای
تاثیر تغذیه گیاهان بر مقاومت آنها در برابر آفات و بیماریها
تغذیه مناسب گیاهان، نقش بسیار مهمی در تقویت سیستم ایمنی آنها و افزایش مقاومت در برابر آفات و بیماریها دارد. گیاهانی که از تغذیه متعادل و کافی برخوردارند، دارای رشد بهتر، بافتهای قویتر و سیستم دفاعی فعالتری هستند. عناصر غذایی مختلف، مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و برخی از میکرو عناصر، در ساخت ترکیبات دفاعی گیاهان نقش دارند.
همچنین، تغذیه مناسب باعث ضخیم شدن دیواره سلولی گیاهان شده و نفوذپذیری آنها را در برابر عوامل بیماریزا کاهش میدهد. علاوه بر این، گیاهان تغذیه شده به خوبی قادر به تولید آنزیمهای دفاعی و ترکیبات فنلی هستند که به عنوان سد دفاعی در برابر آفات و بیماریها عمل میکنند. بنابراین، تغذیه صحیح گیاهان، علاوه بر افزایش عملکرد و کیفیت محصول، به کاهش نیاز به سموم شیمیایی و حفظ سلامت محیط زیست نیز کمک میکند.
نکات مهم در تغذیه گیاهان گلخانهای
در بخش زیر به چند مورد از نکات مهم در تغذیه گیاهان گلخانه ای اشاره شده است:
- آزمایش خاک: قبل از شروع کوددهی، آزمایش خاک برای تعیین نیازهای غذایی گیاهان ضروری است.
- استفاده از کودهای متعادل: استفاده از کودهای متعادل که حاوی تمام عناصر غذایی ضروری هستند، توصیه میشود.
- رعایت دوز مصرفی کود: استفاده بیش از حد از کود میتواند باعث سوختگی ریشه و کاهش عملکرد گیاهان شود.
- توجه به زمان کوددهی: کوددهی در زمان مناسب و با روش مناسب باعث افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاهان میشود.
- نظارت بر رشد گیاهان: با مشاهده علائم کمبود یا زیاد بودن عناصر غذایی در گیاهان، میتوان برنامه کوددهی را اصلاح کرد.
جمع بندی
تغذیه گیاهان گلخانه ای یکی از عوامل کلیدی در افزایش کیفیت و کمیت محصولات است. عناصری مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم نقش اساسی در رشد و نمو گیاهان ایفا میکنند. زمان کوددهی به عواملی چون نوع گیاه، مرحله رشد و شرایط محیطی بستگی دارد. سیستمهای آبیاری و کوددهی اتوماتیک، با توزیع دقیق آب و مواد مغذی، به افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها کمک میکنند.
تغذیه مناسب نه تنها رشد گیاهان را تقویت میکند، بلکه مقاومت آنها را در برابر آفات و بیماریها نیز افزایش میدهد. برای دستیابی به بهترین نتایج، توصیه میشود از کارشناسان کشاورزی مشورت گرفته و برنامه کوددهی مناسب برای هر نوع گیاه و شرایط خاص گلخانه تنظیم شود.
